Schorzenia stawów skroniowo-żuchwowych pod względem epidemiologii są klasyfikowane na trzecim miejscu wśród chorób stomatologicznych, obok próchnicy i chorób przyzębia. Objawy dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia mogą być spowodowane przez wiele czynników miejscowych i ogólnych. Analiza prawidłowego lub chorobowo zmienionego stawu musi się opierać na syntezie informacji pochodzących z wywiadu klinicznego, klasycznej radiografii, ultrasonografii, badań MR oraz badania TK.

Do badań zakwalifikowano 50 chorych leczonych w Pracowni Zaburzeń Czynnościowych Narządu Żucia Katedry Protetyki Akademii Medycznej w Lublinie w latach 1991-2004. Ogół chorych podzielono na cztery grupy, w których kryterium podziału stanowiło położenie krążka stawowego stawu skroniowo-żuchwowego. Ocena kształtu krążków stawowych wykazała występowanie zaawansowanych zmian w kształcie krążków zarówno w płaszczyźnie strzałkowej, jak i czołowej.

Diseases of the temporomandibular joint, from the epidemiological aspect, take third place in the classification of dental diseases after caries and periodontal disease. Symptoms of dysfunction of the locomotory chewing apparatus may be caused by many local and general factors. Analysis of a normal joint or of one damaged by disease must be based on the synthesis of information coming from clinical history, classic radiography, ultrasonography, MR examination and CT scanning. Fifty patients treated at the Department of Functional Disturbances of the Stomatognathic Apparatus, Cathedral of Prosthetics, Lublin Medical Academy, during the years 1991-2004 were qualified for the study. The patients were divided into four groups in which the criterion for division was the position of the TMJ articular disk. Evaluation of the shape of articular disks showed advanced changes in the shape of disks both in the sagittal and in the frontal planes.

W pracy przedstawiono opis leczenia i przebudowy zwarcia u pacjentki z zaburzeniami czynnościowymi układu ruchowego narządu żucia po jatrogennym leczeniu protetycznym. Na podstawie badań podmiotowych, przedmiotowych i radiologicznych rozpoznano bólową postać dysfunkcji narządu żucia. Przeprowadzono dwuetapowe postępowanie rehabilitacyjno-lecznicze. W pierwszym etapie wykonano – pod kontrolą radiologiczną – szynę repozycyjną stawów skroniowo-żuchwowych, a po ośmiu tygodniach leczenia przystąpiono do wykonania nowych uzupełnień protetycznych z odtworzeniem prawidłowych warunków wewnątrzstawowych i odciążeniem chorego stawu. Zastosowana terapia pozwoliła wyeliminować ból oraz przywróciła prawidłową czynność stawów skroniowo-żuchwowych.

The study describes the treatment and reconstruction of the bite in a female with functional disturbances of the chewing apparatus following iatrogenic prosthetic treatment. After history taking, examination, and radiography, a diagnosis was made of a painful form of dysfunction of the chewing apparatus. Two-stage rehabilitatory treatment was carried out. During the first stage, a repositioning splint was made for the temporomandibular joints, under radiological control. After eight weeks of treatment, new prosthetic constructions were made to recreate the correct intraoral conditions in order to remove strain on the diseased joint. This therapy allowed for the elimination of pain and the return of correct function of the temporomandibular joints.

Celem pracy było określenie częstości występowania dysfunkcji narządu żucia w populacji osób w wieku 20-30 lat oraz przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki zaburzeń czynnościowych pacjentów z tej grupy wiekowej. Wszystkie osoby poddano badaniom ankietowym w celu wychwycenia objawów dysfunkcji narządu żucia oraz towarzyszących im symptomów.

Przeprowadzono weryfikację kliniczną objawów. Osoby ze stwierdzoną dysfunkcją narządu żucia poddano szczegółowej diagnostyce instrumentalnej. Oceniano warunki zwarciowo-artykulacyjne w badaniu aparatem T-Scan II w zwarciu centrycznym i ekscentrycznym, napięcie mięśni w badaniu EMG w zwarciu centrycznym oraz pracę stawów skroniowo-żuchwowych na podstawie badania aksjograficznego z użyciem aparatu Cadiax Compact II. Wyniki przeprowadzonej ankiety i badania klinicznego pozwoliły stwierdzić obecność dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia u 72% badanych studentów.
 

The aim of the study was to determine the incidence of dysfunction of the stomatognathic system in a population of individuals aged between 20-30 years and to carry out diagnosis of functional disturbances in patients of this age group. All individuals received a questionnaire with the aim of discovering signs of dysfunction of the stomatognathic system and their accompanying symptoms. A clinical verification was carried out of symptoms. Individuals with confirmed dysfunction received diagnosis with specialized instruments. Evaluation was made of occlusal-articular conditions using the T-Scan II apparatus in centric and eccentric occlusion. Muscle tension was evaluated with EMG in centric occlusion and functioning of the TMJ was evaluated using the Cadiax Compact II apparatus. The results of the questionnaire and of the clinical examinations allowed for confirmation of the presence of dysfunction of the moving parts of the stomatognathic system in 72% of the examined students.

Celem pracy była ocena stanu jamy ustnej w grupie osób nadużywających alkoholu. Ocenę tę sformułowano na podstawie ankiety oraz badania stomatologicznego, które opierało się na pomiarach wskaźników OHI-S, PUWZ, GI oraz PBI. Uzyskano wyniki świadczące o tym, że stan zdrowia jamy ustnej alkoholików jest niezadowalający, co znalazło potwierdzenie w niedostatecznej higienie i złym stanie uzębienia oraz stanie zapalnym dziąseł.

Hasła indeksowe:alkoholizm, zdrowie jamy ustnej, higiena jamy ustnej, stan uzębienie i przyzębia

The aim of the study was to evaluate the state of the oral cavity in a group of alcoholics. This evaluation was made on the basis of a questionnaire and dental examination based on the measurement of dental indices: OHI-S, DMFT, GI and PBI. The obtained results are evidence of the fact that the oral state of alcoholics is not satisfactory, which was confirmed by inadequate hygiene and bad state of the dentition and gingival inflammation.

Celem pracy było przedstawienie opisu przypadku nadziąślaka zlokalizowanego w okolicy zębów 11, 21.

The aim of the study was to describe an epulis associated with teeth 11, 21.

Autorzy pracy opisują stan elektrofizjologiczny komórki nerwu, określają próg pobudliwości (pp) miazgi oraz prezentują badania progu pobudliwości miazgi przed leczeniem i po leczeniu w przypadkach: próchnicy, stanów zapalnych miazgi i tkanek okołowierzchołkowych, jej obnażeń i zranień, amputacji miazgi, kieszonek, ropni, torbieli, a także rokowania na przyszłość.

The authors of the study describe the electrophysiological state of the nerve cell, determining the threshold for arousal of the pulp before and after treatment in the following cases: caries, inflammatory states of pulp and periapical tissues, its exposure and damage, pulp amputation, pockets, abscesses, cysts, and prognosis.

Przedwczesna utrata zęba mlecznego oznacza jego usunięcie 3-4 lata przed terminem fizjologicznej wymiany. Korzenie utraconych zębów mlecznych nie są jeszcze zresorbowane lub są zresorbowane tylko w niewielkim stopniu, a zawiązki odpowiadających im zębów stałych są w początkowym stadium rozwoju. Utrata zęba mlecznego w okresie rozwojowym powoduje zahamowanie wzrostu wyrostków zębodołowych, przyczyniając się do rozwoju wad zgryzu oraz zaburzeń wielu funkcji.

Celem pracy jest przegląd piśmiennictwa dotyczącego przedwczesnej utraty zębów mlecznych. Przedstawiono jej przyczyny oraz powikłania, jakie ze sobą niesie. Opisano również rolę protez dziecięcych w zapobieganiu niepożądanym skutkom utraty zębów mlecznych i ich leczeniu.
 

Premature loss of a primary tooth indicates the loss of a primary tooth three or four years before the period of its physiological change. The roots of lost primary teeth are not reabsorbed yet, or are reabsorbed only to a small extent, and the buds of the corresponding permanent teeth are still in their early stage of development. The loss of aprimary tooth in a developmental period entails an inhibition of alveolar process, thus contributing to the progress of occlusion defects and many other disorders. The aim of this paper is to review the literature on premature loss of primary teeth. There have been presented causes of the loss as well as complications it carries. Also, the role of child dentures in prevention and treatment of undesirable consequences of premature loss of primary teeth have been described here.

Cel pracy. Podstawowym wyznacznikiem sukcesu w rehabilitacji implantoprotetycznej jest ochrona szczytów interproksymalnych wyrostków kostnych.

Materiały i metody. W toku badania wykonano zdjęcia radiologiczne bezpośrednio po implantacji wszczepów dwufazowych i jednofazowych oraz po pewnym czasie od zabiegu. Zdjęcia porównano, zwracając szczególną uwagę na stan interproksymalnych wyrostków kostnych.

Wyniki. Tkanka kostna nie uległa zanikowi w obrębie wszczepów śrubowych o profilu przypominającym kształtem anatomię okolicy interproksymalnej oraz w obrębie jednofazowych implantów blaszkowych.

Dyskusja oraz podsumowanie. Jednofazowe wszczepy tytanowe oraz implanty dwufazowe o profilu odwzorowującym anatomię tkanek miękkich chronią szczyty interproksymalnych wyrostków kostnych. Podstawowym wymogiem warunkującym zachowanie podpierającej brodawkę interproksymalnej tkanki kostnej jest ciągłość metalowej konstrukcji wszczepu.
 

Leczenie braków zębowych metodą autotransplantacji jest stosunkowo mało rozpowszechnione wśród polskich stomatologów, a zwłaszcza jej przeprowadzanie sposobem dwuetapowym, dlatego badania kliniczne poświęcone tej metodzie wydają się szczególnie wartościowe. W pracy przedstawiono zagadnienia teoretyczne związane z tym sposobem postępowania, a także własne doświadczenia kliniczne w tej dziedzinie, oparte na wynikach badań własnych poświęconych jedno- i dwuetapowej autotransplantacji zębów mądrości.

Zamieszczona dokumentacja fotograficzna wybranego przypadku, pochodzącego ze zbiorów własnych, ilustruje tę rzadko praktykowaną taktykę zabiegową.
 

The treatment for missing teeth by the method of autotransplantation is relatively uncommon among Polish dentists, especially the two-stage process. It is for this reason that clinical studies concentrating on this method appear to be particularly valuable. The study describes theoretical aspects associated with this procedure together with personal clinical observations in this field, on the basis of the author’s own studies with the single- and two-stage autotransplantation of wisdom teeth. The attached photographic documentation of a selected case, taken from personal data, illustrates this rarely practiced procedural tactic.

Dziecko, kobieta ciężarna i chory z grupy ryzyka podczas wizyty w gabinecie dentystycznym są szczególnymi pacjentami. Dzieci wymagają podawania niższych dawek leków przeciwbólowych, antybiotyków czy środków znieczulających ze względu na masę ciała i nie do końca ukształtowany system enzymatyczny organizmu. U kobiety ciężarnej należy brać pod uwagę obecność dodatkowego malutkiego człowieka. Dawkowanie leków stosowanych w dentystyce u osób z grup ryzyka zależy od stanu chorego.

The child, the pregnant woman and the sick from an at-risk group are special patients during the visit at the dentist. Children require lower doses of analgesics, antibiotics or anaesthetic agents due to the reduced body mass and the not-completely developed enzyme system of the organism. In the pregnant woman, the presence of the new tiny human being must be taken into account. The dosage of drugs used in dentistry in those from at-risk groups depends on the condition of the patient.

Znaczny postęp technologiczny oraz pojawianie się na rynku coraz to nowych urządzeń i narzędzi możliwych do wykorzystania podczas leczenia endodontycznego zmniejszyły liczbę zabiegów usuwania zębów. W wyniku leczenia trudnych przypadków w zębach leczonych kanałowo obserwuje się powikłania, między innymi w postaci perforacji. Uniknięcie tego typu niepowodzeń wymaga od lekarza dobrej znajomości anatomii zębów, dokładnego zobrazowania pola zabiegowego oraz stosowania podczas wykonywania zabiegu wszystkich zalecanych przez producentów środków ostrożności. W przypadku perforacji należy niezwłocznie podjąć próbę jej zamknięcia. Obecnie polecanym preparatem służącym do tego celu jest Mineral Trioxide Aggregate (MTA).

Na podstawie aktualnego piśmiennictwa opisano przyczyny perforacji, ich klasyfikację, rokowanie, postępowanie (środki i metody) oraz zasady zapobiegania ich powstawaniu.
 

The significant technological progress and the appearance on the market of ever newer equipment and tools that can be used during endodontic treatment, have reduced the removal of teeth. As a result of treating difficult cases, complications are being observed in teeth treated endodontically, among other things, in the form of perforations. The avoidance of such events demands from the dentist, a good knowledge of tooth anatomy, accurate imaging of the operative field and the use of all the safety precautions recommended by manufacturers, during operative procedures. In the case of perforation, an attempt to close it should be made immediately. At present, the recommended preparation for this is Mineral Trioxide Aggregate (MTA). On the basis of the present literature a description is given of the causes of perforation, their classification, prognosis, procedure (materials and methods) and the principles of preventing perforations.

Sukces terapeutyczny leczenia protetycznego zależy od zebrania dokładnego wywiadu, zrozumienia oczekiwań i potrzeb pacjenta oraz przemyślenia wyboru metody leczniczej, czyli rodzaju uzupełnienia protetycznego (1). W leczeniu pacjentów z pojedynczym brakiem zębowym można brać pod uwagę kilka rozwiązań: wszczep zębowy, most konwencjonalny lub niekonwencjonalny (2, 3).

Odstąpienie od leczenia protetycznego i pozostawienie pojedynczej, wolnej luki w odcinku tylnym żuchwy pozostaje dobrym rozwiązaniem z wyboru tylko wtedy, gdy są zapewnione pełne, boczne strefy podparcia zwarciowego, prowadzenie grupowe i okluzja zrównoważona dla zachowania prawidłowych funkcji układu stomatognatycznego (1, 3). Mosty niekonwencjonalne, czyli mosty adhezyjne, kompozytowe AET są alternatywą klasycznych metod odtwórczych lub imlantoprotetyki (4, 5). Są to konstrukcje protetyczne umocowane na zębach filarowych bez konieczności ich szlifowania, z wykorzystaniem zjawiska adhezji uzyskanej w technice trawienia szkliwa kwasem (6). Mosty adhezyjne wykonuje się na podbudowie metalowej lanej, cyrkonowej lub na podbudowie z włókien szklanych. (7, 8).

W artykule opisano sposób leczenia pacjenta z pojedynczym brakiem zęba szóstego w żuchwie z wykorzystaniem – jako rozwiązanie tymczasowe – mostu adhezyjnego, kompozytowego Ceramage SHOFU wzmocnionego włóknem szklanym everStick C&B.
 

The therapeutic success of prosthetic treatment depends on accurate history taking, the understanding of the expectations and needs of the patient, and on the study of the choice of treatment method, that is, the type of prosthesis (1). In the treatment of patients with missing single teeth, several solutions may be considered: tooth implant, conventional or unconventional bridge (2, 3). Setting aside prosthetic treatment and leaving a single space in the posterior region of the mandible remains a good solution of choice only when there is certainty of retaining full posterior areas of support for the occlusion, group alignment and balanced occlusion for maintenance of correct functioning of the stomatognathic system (1, 3). Unconventional bridges, that is, adhesive bridges and composite AET are an alternative to classic restorative methods or prosthetic implants (4, 5). These are prosthetic restorations fixed on abutment teeth without the need of tooth preparation and using adhesion with the etched enamel technique (6). Adhesive bridges are built on a substructure of glass fibre (7, 8). The article describes a method of treatment of a patient with the absence of one mandibular molar using – as a temporary measure – an adhesive composite bridge of Ceramage SHOFU strengthened with everStick C&B glass fibre.

Urazów zębów doznają zarówno dzieci, jak i dorośli. Do Zakładu Stomatologii Zachowawczej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku zgłosił się pacjent z urazem zęba siecznego przyśrodkowego VIII klasy wg Ellisa. Po rozważeniu możliwości leczenia wybrano metodę odbudowy korony zęba materiałem kompozytowym wzmocnionym włóknem szklanym. Wcześniej kanał korzeniowy opracowano metodą step back i wypełniono metodą kondensacji bocznej zimnej gutaperki.

Injuries to the teeth occur in both children and in adults. A patient presented at The Department of Conservative Dentistry of Białystok Medical University with a Class 8 (according to Ellis) fracture of a central incisor. After considering the treatment possibilities the method of build-up of the crown using composite reinforced with glass fibre was chosen. Previously the root canal was instrumented using the step back method and then filled using lateral condensation with cold gutta-percha.

W pracy opisano przypadek kolejnej pacjentki, która zgłosiła się do gabinetu na konsultację z powodu problemów estetycznych. W trakcie pierwszej wizyty okazało się, że leczenie będzie musiało się skoncentrować na odtworzeniu utraconej wysokości zwarcia centralnego z użyciem wkładów/nakładów ceramicznych, wkładów koronowo-korzeniowych, koron porcelanowych oraz na wymianie nieproporcjonalnych licówek porcelanowych. Zastosowanie takiego zaawansowanego planu leczenia przyniosło zamierzony efekt terapeutyczny i estetyczny.

The study describes a case of a successive female patient who presented at my surgery for consultation regarding aesthetic problems. During the course of the first visit it turned out that treatment would have to be concentrated on the reconstruction of the lost height in centric occlusion, by the use of ceramic inlays/onlays, crown posts, porcelain crowns and the replacement of unproportional porcelain facings. The use of such an advanced treatment plan brought the desired therapeutic and aesthetic results.

Popularne powiedzenie mówi: „Nie ma drugiej szansy na wywarcie pierwszego wrażenia”. W dzisiejszych czasach dobra prezencja jest kluczem do sukcesu w życiu społecznym. Media określają styl naszego życia: fryzurę, strój, sposób bycia itd. Kiedy to nie wystarcza, szukamy pomocy u chirurgów plastycznych, by poprawić lub zmienić to, czym obdarzyła nas natura.

“You will never get a second chance to give someone a first impression of yourself!” In today’s society, presentation is critical. The media dictates our lifestyles: workout, hairstyles and fashion. When these alone are not enough, we look to plastic surgery to enhance and modify what nature has given us. In the last few years, the field of esthetic dentistry has grown providing patients with a wide range of procedures. Dentistry has evolved to the point where patients do not merely accept function anymore as was the the 70s and 80s. Esthetics is now the motivation for many treatments.

W pracy przedstawiono przypadek rekonstrukcji pourazowej zębów przednich w szczęce i żuchwie z zastosowaniem materiału złożonego Filtek Ultimate.

The study presents a case of post-trauma reconstruction of anterior teeth in maxilla and mandible, using the composite material Filtek Ultimate.

Autorzy porównali wykorzystanie obrazowania metodą cyfrowej tomografii wolumetrycznej (CBTC, DVT) i spiralnej tomografii komputerowej (TK) w planowaniu biopsji guzów osteosklerotycznych w odcinkach bocznych żuchwy. Badania metodą CBCT zostały wykonane aparatem Kodak 9000 z wykorzystaniem oprogramowania Kodak Dental Imaging System. Stosowano najwyższą rozdzielczość badania – voxel na poziomie 76-200 mikrometrów. Badania techniką spiralnej TK zostały wykonane ośmiorzędowym aparatem Light Speed Ultra firmy General Electric, z zastosowaniem grubości warstwy 1-2 mm. Rekonstrukcji obrazu dokonano, korzystając z programu Dental.

Stwierdzono, iż CBTC jest metodą dokładniejszą. Dzięki odpowiedniemu oprogramowaniu dołączonemu do zapisu uzyskanych danych radiologicznych, pozwala ona klinicyście na samodzielne rekonstrukcje obrazu zmiany patologicznej w dowolnie wybranych płaszczyznach, jak również na dokonanie niezbędnych pomiarów liniowych techniką cyfrową. Jednocześnie, uzyskując takie możliwości, podczas badania metodą CBTC naraża się pacjenta na zdecydowanie niższą dawkę promieniowania rentgenowskiego w porównaniu z obrazowaniem TK.
 

The authors compared the use of imaging using digital volumetric tomography (CBTC, DVT) and spiral computer tomography (CT) in the planning of biopsy of osteosclerotic tumours in the lateral segments of the mandible. Examinations using the CBCT method were carried out with the Kodak 9000 apparatus using Kodak Dental Imaging System programming. The examinations were carried out at the highest resolution – voxel level 76-200 micrometers. Examinations using the CT spiral technique were carried out with the eight-row Light Speed Ultra (General Electric) apparatus, using layer of 1-2 mm thickness. Image reconstruction was carried out using the Dental program. It was found that CBTC is a more precise method. Thanks to the appropriate programming connected to the registered data obtained from the radiological findings it allows the clinician to independently reconstruct the image of the pathological changes in freely selected planes. It also allows for the necessary linear measurements using a digital technique. At the same time, using such a possibility during examination by the CBTC method the patient is exposed to a decidedly lower dose of x-ray irradiation in comparison to CT imaging.

Tomografia wolumetryczna jako badanie radiologiczne wymaga pełnego opisu wszystkich struktur widocznych na przekrojach, a nie tylko wykorzystania informacji dotyczących zębów i wspierających je struktur. Ma to nie tylko znaczenie dla pacjenta (wdrożenie postępowania leczniczego w przypadkowo rozpoznanych współistniejących stanach patologicznych), ale może też nieść ze sobą konsekwencje prawne dla lekarza wykonującego badanie w przypadku nieopisania zmian. W pracy przedstawiono przykłady zmian patologicznych, możliwych do znalezienia w stomatologicznych badaniach wolumetrycznych.

Volumetric tomography, as a radiological examination, requires full description of all structures visible on cross-section and not only the use of information concerning teeth and their supporting structures. This is significant not only for the patient (the carrying out of treatment in the case of diagnosed coexisting pathologies), but may also carry with it medico-legal consequences for the examining doctor in cases of not making notes of the changes. The study describes cases of pathological changes that are possible to find in dental volumetric examinations.

Wniknięcie ciał obcych w głąb tkanek w wyniku urazów części twarzowej czaszki zdarza się relatywnie często. Wypadki te są zwykle spowodowane brakiem należytej uwagi, lekkomyślnością, niedostatecznym przygotowaniem zawodowym i nieprzestrzeganiem elementarnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Ciała obce wnikające do oczodołu ze względu na niebezpieczeństwo utraty wzroku stanowią poważny problem diagnostyczny i leczniczy zarówno dla lekarza okulisty, jak i chirurga szczękowo-twarzowego oraz neurochirurgów. Ciała obce pochodzenia roślinnego (np. drewno) są często opisywane jako sprawiające duże problemy diagnostyczne. Są one niewidoczne na rentgenogramach przeglądowych, w badaniu TK mogą imitować powietrze, kość lub mięśnie. W pracy przedstawiono przypadek pacjenta z drewnianym ciałem obcym w oczodole z uwzględnieniem diagnostyki przedoperacyjnej i postępowania leczniczego.

The penetration of foreign bodies deep into tissues as a result of injury to the facial skeleton occurs relatively frequently. These accidents are usually caused by lack of the necessary attention, thoughtlessness, insufficient professional preparation and not observing the basic principles of health and safety at work. Foreign bodies that penetrate the orbit, due to the danger of loss of sight, constitute difficult diagnostic and treatment problems both for the ophthalmologist and for the maxillofacial surgeon and for the neurosurgeon. Foreign bodies of vegetable origin (e.g. wood) are often described as giving big diagnostic problems. They are invisible on screening radiographs; in CT examination, they may imitate air, bone or muscle. The study describes the case of a patient with wooden foreign body in the orbit, with preoperative diagnosis and treatment.

W pracy przedstawiono przypadek kliniczny 10-letniego chłopca z obustronną torbielą zawiązkową kłów w szczęce. Na podstawie dokumentacji radiologicznej opisano proces zmian zębowych zachodzących pod wpływem ekspansji torbieli.

The study describes a clinical case of a 10-year-old boy with bilateral dentigerous cysts of maxillary canines. A description is given of the process of dental changes as a result of the expansion of the cysts, based on radiographs.