Odbudowa zębów leczonych endodontycznie

Katarzyna Grocholewicz

Po prawidłowo przeprowadzonym leczeniu endodontycznym zmineralizowane tkanki zęba powinny zostać odbudowane. Celem rekonstrukcji jest nie tylko przywrócenie funkcji i estetyki, lecz także zabezpieczenie przed powtórnym zakażeniem systemu kanałów korzeniowych, co wiąże się z koniecznością ponownego leczenia endodontycznego. Jeszcze przed przystąpieniem do leczenia kanałowego należy rozważyć, czy istnieje możliwość odbudowy zęba, przedstawić pacjentowi różne warianty leczenia i uzyskać jego zgodę na wykonanie koniecznych procedur. Nieprawidłowo zaplanowana i wykonana rekonstrukcja jest główną przyczyną ekstrakcji zębów po leczeniu endodontycznym. Zęby leczone kanałowo charakteryzują się różnego stopnia utratą zmineralizowanych tkanek, co jest konsekwencją procesu próchnicowego, preparacji w celu uzyskania odpowiedniego dostępu do ujść kanałów oraz opracowywania kanałów. Procesy te wpływają na obniżenie wytrzymałości mechanicznej zęba. W przypadku ubytku MOD utrata wytrzymałości mechanicznej zęba sięga 63-82%, natomiast dehydratacja zębiny wskutek utraty krążenia miazgowego prowadzi do osłabienia zęba o dalsze 14%. W związku z powyższym, głównie ze względu na utratę tkanek, zęby leczone endodontycznie uważane są za bardziej kruche i podatne na złamanie czy pęknięcie, zatem celem odbudowy jest zapobieganie takim komplikacjom.

1. Aluchna M. Wkłady koronowo-korzeniowe. Poznań: Forum Media Polska; 2018.
2. Angeletaki F, Gkogkos A, Papazoglou E, Kloukos D. Direct versus indirect inlay/onlay composite restorations in posterior teeth. A systematic review and meta-analysis. J Dent. 2016; 53: 12-21.
3. Arabska-Przedpełska B, Pawlicka H (red.). Współczesna endodoncja w praktyce. Łódź: Bestom DENTOnet.pl; 2011.
4. Chong BS (red.). Harty Endodoncja w praktyce klinicznej. Redakcja: Lipski M. Wyd. 1 pol. Wrocław: Elsevier Urban & Partner; 2010.
5. 5. D’Arcangelo C, Vanini L, Casinelli M, Frascaria M, De Angelis F, Vadini M i wsp. Adhesive cementation of indirect composite inlays and onlays. A literature review. Compend Contin Educ Dent. 2015; 36(8): 570-577.
6. D’Arcangelo C, Vanini L. Eff ect of three surface treatments on the adhesive properties of indirect composite restorations. J Adhes Dent. 2007; 9(3): 319-326.
7. Dietschi D, Duc O, Krejci I, Sadan A. Biomechanical considerations for the restoration of endodontically treated teeth. A systematic review of the literature. Part II: Evaluation of fatigue behavior, interfaces, and in vivo studies. Quintessence Int. 2008; 39(2): 117-129.
8. Dietschi D, Spreafi co R. Adhesive metal-free restorations. Current concepts for the esthetic treatment of posterior teeth. Chicago: Quintessence Pub.; 1999.
9. Dietschi D, Spreafi co R. Current clinical concepts for adhesive cementation of tooth-colored posterior restorations. Pract Periodontics Aesthet Dent. 1998; 10(1): 47-54.
10. Dietschi D. Layering concepts in anterior composite restorations. J Adhes Dent. 2001; 3(1): 71-80.
11. Donovan TE, Chee WWL. Przegląd współczesnych technik oraz materiałów wyciskowych. Stomatol Estet. 2011; 6(2): 127-140.
12. Ender A, Bienz S, Mörmann W, Mehl A, Attin T, Stawarczyk B. Marginal adaptation, fracture load and macroscopic failure mode of adhesively luted PMMA-based CAD/CAM inlays. Dent Mater. 2016; 32(2): e22-e29.
13. Ferrari M, Cagidiaco MC, Grandini S, De Sanctis M, Goracci C. Post placement aff ects survival of endodontically treated premolars. J Dent Res. 2007; 86(8): 729-734.
14. Jedynak B, Braksator A. Właściwości i zastosowanie lanych wkładów koronowo-korzeniowych na podstawie piśmiennictwa. Protet Stomatol. 2016; 66(5): 367-376.
15. Lander E, Dietschi D. Endocrowns. A clinical report. Quintessence Int. 2008; 39(2): 99-106.
16. Magne P, Douglas WH. Rationalization of esthetic restorative dentistry based on biomimetics. J Esthet Dent. 1999; 11(1): 5-15.
17. Magne P, Lazari PC, Carvalho MA, Johnson T, Del Bel Cury AA. Ferrule-eff ect dominates over use of a fiber post when restoring endodontically treated incisors. An in vitro study. Oper Dent. 2017; 42(4): 396-406.
18. Majewski S. Współczesna protetyka stomatologiczna. Podstawy teoretyczne i praktyka kliniczna. Wrocław: Elsevier Urban & Partner; 2014.
19. Marcondes M, Souza N, Borguetti Manfroi F, Burnett Jr LH, Spohr AM. Clinical evaluation of indirect composite resin restorations cemented with diff erent resin cements. J Adhes Dent. 2016; 18(1): 59-67.
20. McCarthy R. The application of indirect composite onlays in the restoration of severely broken down posterior teeth. J Ir Dent Assoc. 2015; 61(6): 309-312.
21. Mierzwińska-Nastalska E (red.). Uzupełnienia ceramiczne. Postępowanie kliniczne i wykonawstwo laboratoryjne. Otwock: Med. Tour Press International; 2011.
22. Pryliński M, Majewski S. Rekonstrukcja protetyczna zębów po leczeniu endodontycznym. Katowice: Wydawnictwo Elamed; 2013.
23. Sobczyk M, Godlewski T. Możliwości zastosowania endokoron w leczeniu protetycznym. Nowa Stomatol. 2018; 23(3): 116-120.
24. Vanini L. Light and color in anterior composite restorations. Pract Periodontics Aesthet Dent. 1996; 8(7): 673-682.
25. Weyna E (red.). Wybrane zagadnienia współczesnej stomatologii. Szczecin: Wydawnictwo Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego; 2012.
26. Żarow M, D’Arcangelo C, Felippe L, Paniz G, Paolone G. Endoprotetyka. Przewodnik dla praktyki. Wawszawa: Wydawnictwo Kwintesencja; 2013.
27. Żarow M, Devoto W, Saracinelli M. Reconstruction of endodontically treated posterior teeth – with or without post? Guidelines for the dental practitioner. Eur J Esthet Dent. 2009; 4(4): 312-327.
28. Żarow M, Ramírez-Sebastià A, Paolone G, de Ribot Porta J, Mora J, Espona J i wsp. A new classification system for the restoration of root filled teeth. Int Endod J. 2018; 51(3): 318-334.
29. Żarow M, Steinder J. Strategie odbudowy zębów bocznych po leczeniu endodontycznym na podstawie przypadku klinicznego. Ann Acad Med Stetin. 2009; 55(2): 53-58.

Fragment książki Endodoncja wieku rozwojowego i dojrzałego Marii Barańskiej-Gachowskiej, pod redakcją Mariusza Lipskiego

Fotografia: Endo Concept White Dental Illustration — Stock Photo © Alexmit #310462304