Balony – moja pasja

Balony – moja pasja

Międzynarodowy Festiwal Balonów w Château­‍‑d’Oex

Mała alpejska miejscowość Château d’Oex na południu Szwajcarii w dniach 25.01­‍‑02.02. 2014 r. była miejscem dorocznego zlotu załóg lżejszych od powietrza statków aerostatycznych na ogrzane powietrze, znanych powszechnie jako balony. Ale zanim opowiem o tym spotkaniu, najpierw kilka słów o historii balonów. Pierwsze chińskie źródła historyczne wymieniają prowincję Shu Han (220­‍‑280 p.n.e.) jako miejsce powstania wykonanych z papieru balonów, unoszących się dzięki podgrzanemu w ich wnętrzu powietrzu. Balony te, zwane „kongmin”, były wykorzystywane do celów militarnych. W Europie pierwszą udokumentowaną próbę lotu wypełnionego gorącym powietrzem balonu (bezzałogowego) podjął Portugalczyk Bartholomeo Lourenço de Gusmăo w Lizbonie w 1709 roku.


Pierwszy lot załogowy balonu (załogę stanowiły owca, kaczka i kogut) odbył się 19 września 1783 roku w Wersalu, w obecności króla Ludwika XVI. Konstruktorami balonu byli bracia JosephJacques Montgolfier. To właśnie od ich nazwiska do dziś balony na ogrzane powietrze nazywa się montgolfierami. Wynalazek braci Montgolfier wzbudził tak wielkie zainteresowanie i entuzjazm, że 2 miesiące później, 21 listopada 1783 r., załogę balonu stanowiły już nie zwierzęta, lecz ludzie. Balon o średnicy 15 metrów odbył 25­‍‑minutowy lot nad Paryżem, pokonując zawrotny wówczas dystans … 9 km.
 
A potem próby lotów balonem podjęto również w innych krajach.

Mniej więcej od lat 70. XX wieku nowoczesne balony na gorące powietrze stanowią atrakcję sportową i turystyczną, przyciągając tłumy widzów podczas zawodów. Współczesne montgolfiery, choć wykorzystują w locie stare, niezmienne zasady fizyki, w niczym nie przypominają balonów braci Montgolfier. Papier i płótno, z których niegdyś budowano czaszę balonu, zostały zastąpione lekką i mocną tkaniną nylonową. Do czaszy na stalowych linkach jest podwieszony wiklinowy kosz (gondola) dla załogi i pasażerów. Kształt i pojemność czaszy balonu mogą być różne – waha się ona od 1000 do 8000 m3 w przypadku gondoli dla 12 osób. Źródłem gorącego powietrza są specjalne palniki, do których z butli dostarcza się skroplony pod ciśnieniem propan. Sterujący balonem pilot ma do dyspozycji dodatkowe instrumenty w postaci np. radia , wysokościomierza czy GPS­‍‑u.

Balony 1

Ja zaraziłem się baloniarstwem w latach 90. XX wieku. Swój pierwszy lot balonem na ogrzane powietrze odbyłem w Palermo w 1991 roku z pilotem W.Lekanem, ale prawdziwa przygoda i hobby zaczęły się w roku 1997, gdy poznałem trzykrotnego mistrza Włoch w baloniarstwie, pilota Nella Charbonniera z Aosty. Podobnie jak w poprzednich latach, również i w tym roku stanowiliśmy z Nellem załogę podczas zawodów w Château d’Oex, trzecim członkiem załogi był inż. Janusz Teresiak. W zawodach wzięło udział ponad 60 załóg z całej Europy, niestety zabrakło reprezentacji z Polski, mimo iż sport balonowy jest uprawiany również w naszym kraju, a w ubiegłym roku Balonowe Mistrzostwa Europy odbyły się w Polsce (Aeroklub Włocławski).

Festiwal balonów w Château d’Oex ma wieloletnią tradycję. W roku 1978 z inicjatywy niemieckiego pilota Hansa BruckeraCharlesa­‍‑Andrè Ramseiera, dyrektora lokalnego biura turystycznego, doszło do powołania komitetu organizacyjnego i pierwszych zawodów balonowych . Ideę corocznych spotkań załóg z całej Europy poparły lokalne władze, znaleźli się również sponsorzy, a tegoroczne zawody były 36. edycją Międzynarodowego Festiwalu Balonów w Château d’Oex . Większość osób, z którymi rozmawiam na temat lotu balonem, zadaje przede wszystkim pytanie, na jaką wysokość wznosi się balon. Podczas zawodów balonowych są rozgrywane różne konkurencje sprawdzające umiejętności i precyzję pilotów, jak np. pogoń za lisem, rzut oznakowanym markerem do celu czy loty długodystansowe itp. Celem konkursów nie jest bicie rekordów wysokości lotu, choć trzeba przyznać , że ogrzewane powietrzem balony do badań naukowych potrafiły wznieść się na ponad 20 tys. metrów, a więc powyżej wysokości lotu normalnych samolotów. Pozostając przy temacie wysokości lotu balonu, nie można nie wspomnieć ustanowionego 2 lata temu rekordu świata. Austriacki skoczek spadochronowy Felix Baumgartner z wysokości ponad 39 km szczęśliwie wykonał z balonu skok ze spadochronem. Był więc to najwyższy, bo stratosferyczny lot załogowy balonem. Balon Baumgartnera nie był oczywiście montgolfierą na ogrzane powietrze.

Balony2

W 36­‍‑letniej historii zawodów w Château d’Oex Nello Charbonnier 10­‍‑krotnie okazał się absolutnym mistrzem, uzyskując tytuł „Gran Campione” , który do dziś nie został pobity! W tym roku nasza załoga wygrała 3 konkurencje. Szacuje się, że tegoroczny Festiwal Balonów przyciągnął około 30 tys. miłośników baloniarstwa, a także kilkudziesięciu dziennikarzy i kilkanaście europejskich stacji telewizyjnych.

dr n. med. Tomasz Grotowski
 
PS. Aosta (30 min od Mont Blanc) jest centrum sportów zimowych w północno­‍‑zachodnich Włoszech, bardzo często odwiedzanym przez narciarzy z Polski. Nell Charbonnier gorąco zaprasza wszystkich ciekawych wrażeń z lotu balonem nad Alpami. Kontakt: www.mogolfiere.it