Choć terapia PDT zyskała pewien rozgłos jako potencjalna metoda wspomagająca leczenie infekcji jamy ustnej oraz zmian przednowotworowych i nowotworowych, jej rozwój pozostaje rozczarowująco powolny. W 2025 roku mimo dziesiątek nowych publikacji, licznych analiz systematycznych i eksperymentów laboratoryjnych, PDT nadal znajduje się poza kanonem rutynowego postępowania klinicznego w stomatologii.

Terapia fotodynamiczna polega na aktywacji fotouczulacza (PS) za pomocą światła o odpowiedniej długości fali, co w obecności tlenu molekularnego prowadzi do generowania reaktywnych form tlenu (ROS). Produkty te mają właściwości cytotoksyczne, umożliwiające selektywne niszczenie drobnoustrojów, komórek zmienionych patologicznie oraz tkanek objętych procesem zapalnym lub nowotworowym. Powstałe ROS wykazują silne działanie cytotoksyczne wobec komórek drobnoustrojów, bez wywoływania oporności mikrobiologicznej. Czyni to PDT teoretycznie atrakcyjną alternatywą wobec klasycznych metod leczenia mechanicznego i farmakologicznego. PDT wykazuje wysoką skuteczność in vitro, a także w modelach zwierzęcych, jednak jej efektywność w warunkach klinicznych zależy od licznych zmiennych, w tym: właściwości fotouczulacza, mocy źródła światła, głębokości penetracji tkanek oraz poziomu natlenienia miejscowego [1,2]. W stomatologii najczęściej stosowanymi fotouczulaczami są barwniki fenotiazydynowe, takie jak błękit metylenowy (MB) oraz błękit toluidyny (TBO). Wykazują one powinowactwo do struktur bakteryjnych, zwłaszcza Gram-dodatnich. Coraz częściej badania koncentrują się na chlorynie e6 (Ce6), a także naturalnych fotouczulaczach, aktywowanych światłem niebieskim, takich jak kurkumina i ryboflawina. Lasery diodowe i światła LED są wykorzystywane jako źródła światła terapeutycznego, przy czym długość fali i dawki energii znacznie się różnią w zależności od badania, co utrudnia ich porównywalność [3,4,5].

Piśmiennictwo:

1. Wainwright M, Maisch T, Nonell S i wsp. Photodynamic therapy to control microbial biofilms. Photochem Photobiol Sci. 2020; 19(5): 559–570.
2. Sinha Y, Tilokani A, Pradhan P i wsp. Comparative Assessment of the Antimicrobial Efficacy of Photoactivated Disinfection Employing Distinct Photosensitizers: A Morphological Analysis Using Scanning Electron Microscopy and Confocal Laser Scanning Microscopy. Cureus. 2024; 16(10): e71008.
3. Du Toit LC, Pillay V, Choonara YE. Harnessing the power of photodynamic therapy: Recent trends and future directions. Drug Discov Today. 2023; 28(5): 103594.
4. Etemadi A, Hamidain M, Parker S i wsp. Blue light photodynamic therapy with curcumin and riboflavin in the management of periodontitis: A systematic review. J Lasers Med Sci. 2021; 12: e15.
5. Li B, Jiang Y, Cao J i wsp. Antibacterial nanophotosensitizers in photodynamic therapy: An update. Drug Discov Today. 2023; 28(2): 103479.
6. Gonçalves F, Gullo FP, de Oliveira GS i wsp. Photodynamic therapy at 810 nm, associated with ozonated water, may concurrently prevent periodontitis exacerbation and restore oral microbial balance. Photodiagnosis Photodyn Ther. 2023; 42: 103358.
7. Kellesarian SV, Malignaggi VR, de Freitas PM i wsp. Photodynamic therapy at 810 nm, associated with ozonated water, may concurrently prevent periodontitis exacerbation and restore dental health. Photodiagnosis Photodyn Ther. 2023; 41: 103261.
8. Khater D, Abdel-Aal N, El-Gendy M. Effect of multiple sessions of photodynamic therapy on bone regeneration around dental implants among patients with peri-implantitis. Photodiagnosis Photodyn Ther. 2021; 35: 102424.
9. Tavares FDS, dos Santos PL, da Silva TC i wsp. Antimicrobial efficacy of photodynamic therapy on dental implant surfaces: A systematic review of in vitro studies. Photodiagnosis Photodyn Ther. 2018; 23: 294–304.
10. Sanz M, Herrera D, Kebschull M i wsp. Treatment of stage I-III periodontitis-The EFP S3 level clinical practice guideline. J Clin Periodontol. 2020; 47 Suppl 22(Suppl 22): 4-60.
11. Herrera D, Berglundh T, Schwarz F i wsp. Prevention and treatment of peri-implant diseases-The EFP S3 level clinical practice guideline. J Clin Periodontol. 2023; 50 Suppl 26: 4-76.
12. Barbosa AFA, de Lima CO, Moreira T i wsp. Photodynamic therapy for root canal disinfection in endodontics: an umbrella review. Lasers Med Sci. 2022; 37(6): 2571-2580.
13. Abdelkarim-Elafifi H, Parada-Avendaño I, Arnabat-Dominguez J. Photodynamic Therapy in Endodontics: A Helpful Tool to Combat Antibiotic Resistance? A Literature Review. Antibiotics (Basel). 2021; 13; 10(9): 1106.
14. European Society of Endodontology. Quality guidelines for endodontic treatment: consensus report of the European Society of Endodontology. Int Endod J. 2006; 39(12): 921–930.
15. Duncan HF, Kirkevang L-L, Peters OA i wsp. Treatment of pulpal and apical disease: The European Society of Endodontology (ESE) S3-level clinical practice guideline. Int Endod J. 2023; 56(Suppl. 3): 238–295.
16. AAE Position Statement – Use of Lasers in Dentistry. https://www.aae.org/
17. Pinto Júnior LRS, Pannuti CM, Gurgel BCV i wsp. Antimicrobial photodynamic therapy in endodontics: A systematic review and meta-analysis of clinical trials. Photodiagnosis Photodyn Ther. 2021;36:102497.
18. Joseph B, Mauramo M, Vijayakumary BK, Waltimo T, Anil S, Sorsa T. Photodynamic therapy for oral mucositis in cancer patients- a systematic review and meta-analysis. Photodiagnosis Photodyn Ther. 2024; 50: 104424.
19. Liu W, Zhang X, Shen X, Liu L. Evaluating photodynamic therapy for oral precancerous lesions: Highlighting outcome measure of malignant transformation. J Dent Sci. 2024; 19(1): 631-636.
20. Theodoro LH, Panhóca VH, da Silva MM, et al. Photodynamic therapy in the treatment of oral mucosal infections and inflammatory conditions: A systematic review. Photodiagnosis Photodyn Ther. 2020; 32: 102032.
21. Chen T, Yang D, Lei S, Liu J, Song Y, Zhao H, Zeng X, Dan H, Chen Q. Photodynamic therapy-a promising treatment of oral mucosal infections. Photodiagnosis Photodyn Ther. 2022; 39: 103010.
22. Mahmud A, Syed A, Israr M, Kazi S, Iftikhar A. Photodynamic therapy in oral lesions: An insight into the potential of light-based antimicrobial approach. Cureus. 2023; 15(2): e71008.
23. Ailioaie LM, Litscher G. Curcumin and photobiomodulation in chronic viral hepatitis and hepatocellular carcinoma. Int J Mol Sci. 2020;21(18):6532. doi:10.3390/ijms21186532.