MS 2021; 5: 80-82.

Streszczenie

Adam R, Ram Goyal C, Qaqish J, Grender J.

Evaluation of an oscillating‑rotating toothbrush with micro‑vibrations versus a sonic toothbrush for the reduction of plaque and gingivitis: results from a randomized controlled trial.

Int Dent J. 2020; 70 (1): 16‑21.

Efektywna domowa higiena jamy ustnej odgrywa fundamentalną rolę w kontroli płytki nazębnej, a tym samym w profilaktyce zapaleń dziąseł i przyzębia. Przeprowadzone w ostatnich latach badania wykazały, że elektryczne szczoteczki do zębów charakteryzują się wyższą skutecznością w eliminacji płytki nazębnej i zapaleń dziąseł w porównaniu ze szczoteczkami manualnymi. Wśród elektrycznych szczoteczek do zębów najwyższą efektywnością cechują się urządzenia wykorzystujące technologię oscylacyjno‑rotacyjną (O‑R). Najnowsza generacja szczoteczek do zębów łączy ruch oscylacyjno‑rotacyjny z mikrowibracjami w mechanizmie liniowego napędu magnetycznego. Szczoteczki oscylacyjno‑rotacyjne z mikrowibracjami skutecznie usuwają płytkę nazębną i generują mniej hałasu podczas pracy w porównaniu z innymi dostępnymi na rynku modelami.

W omawianym badaniu klinicznym porównano szczoteczkę oscylacyjno‑rotacyjną (O‑R) z mikrowibracjami ze szczoteczką soniczną, pod kątem efektywności w redukcji płytki nazębnej i zapalenia dziąseł. Zostało ono przeprowadzone w warunkach randomizowanej pojedynczej ślepej próby, w której badacze nie mieli dostępu do informacji, jakiego rodzaju szczoteczkę stosuje dany pacjent. Badanie obejmowało 90 osób o ogólnie dobrym stanie zdrowia, o średniej wieku 49,2 (± 13,7), ze stwierdzonym zgodnie z aktualnymi kryteriami AAP/EFP zapaleniem dziąseł. Ocena akumulacji płytki nazębnej została przeprowadzona za pomocą wskaźnika płytki nazębnej Navy Plaque Index w modyfikacji Rustogi (Rustogi Modification of the Navy Plaque Index – RMNPI) na naturalnych powierzchniach zębów z wykluczeniem trzecich zębów trzonowych. Z kolei, stan dziąseł oceniono na podstawie zmiany wskaźnika dziąsłowego według Lobene (Modified Gingival Index‑MGI) określającego intensywność stanu zapalnego dziąseł, oraz wskaźnika według Ainamo i Bay (Gingival Bleeding Index‑GBI) odzwierciedlającego rozległość zapalenia. Chętnych do udziału w badaniu poinstruowano o konieczności wstrzymania się od szczotkowania i innych zabiegów higienicznych w rejonie jamy ustnej w ciągu 12 godzin poprzedzających badanie, oraz unikania spożywania pokarmów, picia, stosowania gumy do żucia i palenia na 4 godziny przed planowaną  wizytą. Po ocenie wskaźników MGI oraz GBI, wybarwiono płytkę nazębną za pomocą roztworu erytrozyny (Chrom‑O‑Red, FD&C) i oznaczono wartość wskaźnika RMNPI.

Kryteria włączenia do badania obejmowały: stosowanie na co dzień szczoteczek manualnych, co najmniej 16 zębów naturalnych obecnych w jamie ustnej, odpowiednie wartości wskaźnika płytki nazębnej (RMNPI > 0,5) oraz wskaźników periodontologicznych, w tym wskaźnika MGI > 1,75 i ≤ 2,5 oraz wskaźnika GBI o wartościach 1 lub 2 w minimum 20, jednak nie więcej niż w 90 miejscach badanych. Wśród kryteriów wykluczenia z badania znalazły się między innymi antybiotykoterapia i stosowanie płukanek z chlorheksydyną w ciągu 2 tygodni poprzedzających badanie, a także zaawansowana choroba przyzębia i aktywna faza leczenia periodontologicznego.

Uczestników zakwalifikowanych do badania na podstawie między innymi stwierdzonej we wstępnej ocenie odpowiedniej akumulacji płytki nazębnej i obecności zapalenia dziąseł, podzielono na dwie grupy: 45 osób otrzymało szczoteczkę O‑R z mikrowibracjami (Oral‑B iO, końcówka Ultimate Clean M7/ OC15, Procter & Gamble, Cincinnati, OH), a kolejne 45 osób otrzymało szczoteczkę soniczną (Philips Sonicare DiamondClean Smart Sonic, końcówka Premium Plaque Control, HX9903/11; Philips Oral Healthcare, Bothell, WA). Wszyscy badani otrzymali standardową pastę do zębów zawierającą 0,243% fluorku sodu (Crest Cavity Protection, Procter & Gamble). Przeprowadzono także profesjonalny instruktaż higieny jamy ustnej, w którym zalecono szczotkowanie zębów dwa razy dziennie przez 8 tygodni. Po tym czasie dokonano ponownej oceny higieny jamy ustnej (RMNPI) oraz parametrów stanu dziąseł (GBI, MGI).

Badanie kontrolne ujawniło, że w grupie stosującej nowoczesne szczoteczki O‑R z mikrowibracjami, pomimo stwierdzonego 8 tygodni wcześniej gingivitis, 84% badanych wykazywało klinicznie zdrowe dziąsła, a w grupie kontrolnej użytkującej szczoteczki soniczne jedynie 54% (p < 0,05). Oszacowano prawdopodobieństwo całkowitej eliminacji zapalenia dziąseł na skutek stosowania obu rodzajów szczoteczek i okazało się ono 4,75 razy wyższe przy stosowaniu szczoteczki O‑R z mikrowibracjami niż w przypadku użytkowania szczoteczki sonicznej (p < 0,001). W grupie stosującej szczoteczkę O‑R z mikrowibracjami redukcja wskaźnika MGI wynosiła 0,437 w porównaniu z 0,269 w grupie, która otrzymała urządzenie soniczne. Co więcej, szczoteczka wykorzystująca technologię oscylacyjno‑rotacyjną z mikrowibracjami wykazała się wyższą skutecznością w zmniejszeniu ilości zalegającej płytki nazębnej niż urządzenie soniczne. Poddano analizie ilość zalegającej płytki nazębnej w miejscach sprzyjających jej retencji: na powierzchniach stycznych oraz w okolicach przydziąsłowych. Także w tych rejonach szczoteczka O‑R z mikrowibracjami przyczyniła się do skuteczniejszej eliminacji płytki bakteryjnej niż szczoteczka soniczna.

Dokonano szczegółowej oceny porównawczej obu urządzeń, w wyniku której oszacowano, że poprawa wskaźników dziąsłowych była o 51,3‑62,5% efektywniejsza przy stosowaniu szczoteczki O‑R z mikrowibracjami niż sonicznej. Szczoteczka O‑R była też o 28,5‑48,7% bardziej skuteczna od sonicznej w kontroli płytki nazębnej w rejonie przestrzeni międzyzębowych oraz okolicy przydziąsłowej.

Wyniki przedstawionego badania korelują z wcześniejszymi doniesieniami odnośnie większej skuteczności szczoteczek oscylacyjno‑rotacyjnych niż sonicznych w kwestii usuwania płytki nazębnej oraz profilaktyki i leczenia zapalenia dziąseł. Najnowsza technologia szczoteczek oscylacyjno‑rotacyjnych z mikrowibracjami sprzyja skutecznemu oczyszczaniu trudno dostępnych miejsc z zalegającej płytki nazębnej, a tym samym zdrowiu dziąseł.

Opracowała: dr n. med. Joanna Rasławska-Socha
Katedra i Zakład Stomatologii 
Przedklinicznej i Endodoncji Przedklinicznej
PUM w Szczecinie

Komentarz

Pacjenci bardzo często pytają lekarza o pastę i szczoteczkę, jakich powinni używać do szczotkowania zębów, by najskuteczniej je oczyścić. Dzięki licznym badaniom wiadomo, że w oczyszczaniu zębów z płytki nazębnej skuteczniejsze są szczoteczki elektryczne niż ręczne, przy czym należy pamiętać o tym, iż najlepsza szczoteczka to ta, która jest stosowana prawidłowo i regularnie. Używana od wielu lat szczoteczka ręczna ma wiele zalet i nie chodzi tylko o jej niską cenę czy dostępność. Jeśli będzie u pacjenta wskazanie do stosowania specjalistycznej szczoteczki (np. międzyzębowej), to zdecydowanie łatwiej znajdzie się ją wśród szczoteczek manualnych.

Szczoteczki elektryczne, które stanowią alternatywę dla szczoteczek ręcznych, dostępne są na rynku od wielu lat. Pierwszy prototyp szczoteczki elektrycznej powstał już przed drugą wojna światową, jednak powszechnie zaczęto ją stosować na przełomie wieków. Obecnie szczoteczki elektryczne są bardzo często używane do utrzymania prawidłowej higieny jamy ustnej. Pacjenci mogą wybierać pomiędzy szczoteczką soniczną a oscylacyjno‑rotacyjną. Dlatego ciekawe wydają się badania, które porównują efektywność oczyszczania zębów z zastosowaniem szczoteczek oscylacyjno‑rotacyjnych i sonicznych. Przykładem takiej pracy jest badanie Adam i wsp., w którym oceniono skuteczność nowej szczoteczki oscylacyjno‑rotacyjnej z mikrowibracjami w redukcji płytki nazębnej i zapalenia dziąseł, porównując ją ze szczoteczką soniczną. Doświadczenie przeprowadzono z udziałem 90 pacjentów, u których oceniono płytkę nazębną oraz stan dziąseł, przed rozpoczęciem badania oraz po 8 tygodniach stosowania szczoteczek. Ilość płytki nazębnej oceniono za pomocą wskaźnika płytki nazębnej Navy Plaque Index w modyfikacji Rustogi (Rustogi Modification of the Navy Plaque Index – RMNPI), a kondycję dziąseł na podstawie zmiany wskaźnika dziąsłowego według Lobene (Modified Gingival Index‑MGI) określającego intensywność stanu zapalnego dziąseł, oraz wskaźnika według Ainamo i Bay (Gingival Bleeding Index‑GBI) odzwierciedlającego rozległość zapalenia. Badanie kontrolne wykonane po 8 tygodniach wykazało między innymi, że mimo stwierdzonego wcześniej gingivitis, 84% badanych używających szczoteczki osylacyjno‑rotacyjnej wykazywało klinicznie zdrowe dziąsła, a w grupie kontrolnej użytkującej szczoteczki sonicznej jedynie połowa pacjentów. Szczoteczka wykorzystująca technologię oscylacyjno‑rotacyjną z mikrowibracjami zdecydowanie lepiej eliminowała płytkę z powierzchni stycznych oraz okolicy przydziąsłowej niż szczoteczka soniczna. Autorzy na podstawie uzyskanych wyników stwierdzili, że najnowsza technologia szczoteczek oscylacyjno‑rotacyjnych z mikrowibracjami sprzyja skutecznemu oczyszczaniu trudno dostępnych miejsc z zalegającej płytki nazębnej, a tym samym zdrowiu dziąseł. W tym miejscu warto wspomnieć, iż większość szczoteczek wprowadzanych obecnie na rynek to tak zwane szczoteczki inteligentne. Urządzenia te dzięki czujnikom nacisku wyrabiają prawidłowe nawyki szczotkowania i chronią tkanki miękkie. Za sprawą nowej technologii monitorowania zębów 3D pozwalają wykryć powierzchnie, które nie zostały skutecznie oczyszczone.