Przeciwwskazania do wykonywania badania rezonansu magnetycznego

Słyszałem, że nie wszyscy pacjenci mogą mieć wykonane badanie rezonansu magnetycznego. Jakie są przeciwwskazania do tego badania i czy dotyczą także przebytego leczenia stomatologicznego?
Przeciwwskazania do wykonywania badań tomografii magnetycznego rezonansu jądrowego (MR) wynikają z obecności w organizmie pacjenta ciał obcych – wszczepionych w celach terapeutycznych lub będących wynikiem urazu. Źródłem zagrożenia dla pacjenta może być przemieszczenie się obiektu ferromagnetycznego w tkankach powodujące ich uszkodzenie lub w przypadku większych obiektów – rozgrzanie w polu magnetycznym prowadzące do oparzenia tkanek. Przeciwwskazania dotyczą protez ortopedycznych czy klipsów o charakterze ferromagnetyków, obecnie zaś istnieje tendencja do wykonywania takich elementów ze stopów niemających właściwości ferromagnetycznych. Z reguły pacjent przed badaniem wypełnia specjalną ankietę zawierającą szczegółowe pytania co do obecności ciał obcych, protez, stymulatorów i innych urządzeń.

Przeciwwskazania bezwzględne obejmują pacjentów:
• z wszczepionym elektrostymulatorem serca – możliwość zakłócenia jego pracy przez pole magnetyczne prowadzące do groźnych dla życia zaburzeń rytmu serca,
• z ferromagnetycznymi klipsami naczyniowymi,
• z wszczepionymi neurostymulatorami,
• z implantami ślimakowymi,
• z implantowanymi podskórnie pompami do podawania leków,
• z niektórymi typami zastawek serca,
• z metalicznym ciałem obcym w obrębie gałki ocznej – niektórzy autorzy zalecają wykonanie zdjęcia rentgenowskiego oczodołów przed badaniem MR pacjentom z pewnych grup zawodowych, jak ślusarze czy tokarze, którzy mogą nie zdawać sobie sprawy z obecności ciała obcego w gałce ocznej,
• z urządzeniem aktywowanym magnetycznie,
• z ferromagnetycznymi protezami wewnątrzstawowymi.

Przeciwwskazania względne obejmują pacjentów z wszczepionymi:
• wkładkami domacicznymi,
• stentami w naczyniach wieńcowych i innych niż wieńcowe po upływie 8 tygodni od wszczepienia,
• z klipsami hemostatycznymi po upływie 6 tygodni od zabiegu,
• implantami ortopedycznymi po upływie 6 tygodni od zabiegu.

W przypadku metalicznych protez, aparatów ortodontycznych i implantów stomatologicznych należy zawsze się liczyć z obecnością generowanych przez nie artefaktów, nawet gdy ich materiały konstrukcyjne nie mają właściwości ferromagnetycznych. Artefakty te są hipointensywnymi („czarnymi”) obszarami i przypominają „luki” w obrazie. Czasami sama obecność materiałów stomatologicznych nie jest przeciwwskazaniem, ale generowane przez nie artefakty mogą w znacznym stopniu zniekształcać obraz i utrudniać interpretację badania.

Przeciwwskazaniami do badania MR nie jest obecność:
• wszczepionych tytanowych implantów stomatologicznych,
• uzupełnień protetycznych stałych wykonanych na złocie,
• złamanych narzędzi endodontycznych – mają zbyt małe rozmiary, aby spowodować uszkodzenia zdewitalizowanych zębów,
• aparatów ortodontycznych stałych.

W przypadku stopów protetycznych jest konieczna analiza ich składu. Przeciwwskazaniem do badania MR są uzupełnienia protetyczne stałe zawierające stal, natomiast istnieją stopy, których składniki w czystej postaci nie są ferromagnetykami, ale w postaci stopu wykazują już takie właściwości.

Należy podkreślić, że ciąża nie jest przeciwwskazaniem do wykonania tomografii MR, a nawet istnieją wskazania do przeprowadzania takich badań u ciężarnych, u których podejrzewa się istnienie wad rozwojowych płodów.

Prof. dr hab. n. med. Ingrid Różyło-Kalinowska

Redaktor naukowy Działu Rentgenodiagnostyka Stomatologiczna i Szczękowo-Twarzowa