Autoterapia stawu skroniowo-żuchwowego. Część 1 – techniki zewnątrzustne

Autoterapia stawu skroniowo-żuchwowego. Część 1 – techniki zewnątrzustne
Beata Kaczmarek, Łukasz Kaczmarek
Centrum Rehabilitacji HOLIMEDICA

Adres do korespondencji: mgr Beata Kaczmarek, mgr Łukasz Kaczmarek
e‑mail: info@holimedica.pl
Fizjoterapia stawu skroniowożuchwowego (ssż) pełni kilka funkcji w leczeniu pacjenta. Przede wszystkim jednak musi być dostosowana do problemu, z jakim pacjent się zgłosił. Kierunek działania podpowiada fizjoterapeutom dobrze zebrany wywiad oraz badanie kliniczne, a w trakcie terapii – praca oparta na obiektywnych testach kontrolnych.
 
We wszystkich przypadkach z problemami w rejonie ssż, takimi jak przeskakiwanie w stawie, ograniczenie ruchomości w odwodzeniu żuchwy czy na przykład ból w jej obrębie, ważne jest, aby zrównoważyć napięcie w zakresie żuchwy. Kluczowe jest nauczenie pacjenta autoterapii, którą będzie mógł wykonywać w domu jako kontynuację terapii w gabinecie fizjoterapeuty.

Proponujemy wprowadzić przynajmniej jedno z przedstawionych ćwiczeń już na pierwszej wizycie u stomatologa, w celu redukcji napięcia w obrębie mięśni odpowiedzialnych za ruchy żuchwy, ale także w obszarze mięśni szyi i głowy. Chcemy podkreślić, że jeśli problem stawowy jest rezultatem zaburzeń zgryzu, rozluźnianie może pomóc w zniesieniu dolegliwości w jego obrębie, ale na krótki czas. Bez odpowiedniego leczenia samo rozluźnianie tkanek miękkich będzie chwilowym i krótko działającym sposobem redukcji napięcia w obrębie stawu.

Autoterapia ssż – zobacz praktyczne ćwiczenia


Wspomagając leczenie specjalistyczne w obrębie stawu skroniowo‑żuchwowego, przekonaliśmy się w praktyce o skuteczności działania wielu technik, które przedstawiamy w naszym artykule.

W każdym wywiadzie podczas pierwszej wizyty pytamy pacjenta, czy odruchowo napina i zaciska żuchwę w wyniku reakcji na bodźce z zewnątrz. Ćwiczenie polegające na odwiedzeniu żuchwy ze statycznym oporem (technika nr 6  zobacz w galerii powyżej) jest doskonałym sposobem na zrównoważenie ilości napięcia w mięśniach zamykających żuchwę.

Działania dotyczące leczenia ssż będą skuteczne, jeśli wykryjemy przyczynę zaburzeń u pacjenta. W tym kontekście należy zwrócić uwagę również na nadmierne zaciskanie żuchwy. Czynników etiologicznych można dopatrywać się zarówno w zaburzeniach okluzji, jak i w dysfunkcjach czynnościowych. Przyczyna nadmiernego zaciskania bardzo często jest związana z wzorcami reagowania na stres. Temat ten jest na tyle obszerny, że wymaga oddzielnego opracowania w jednym z kolejnych artykułów. Na potrzeby tej publikacji przyjmujemy, że jeśli pacjent wie, że zaciska zęby w nocy, niezależnie od przyczyny, jest proszony o wykonywanie opisanych ćwiczeń przed snem. Zmniejsza to w pewnym stopniu napięcie odruchowe, ponadto należy rozważyć zastosowanie szynoterapii.

Przedstawione ćwiczenia są absolutną podstawą. Istnieje wiele ćwiczeń, które można zaproponować pacjentom w dalszej pracy, jednak aby przejść np. do ćwiczeń wewnątrz jamy ustnej, pacjent powinien nauczyć się ćwiczeń opisanych w artykule. Zwykle pacjenci nie mają obycia w „terapeutycznym” dotykaniu swojej twarzy, dlatego też rozluźnianie struktur okołostawowych stawu skroniowo ‑żuchwowego buduje świadomość tego, które struktury są napięte. Dodatkowo uzyskane rozluźnienie tkanek pozwala pacjentowi poczuć, jak dużo napięcia gromadzi się w nich na co dzień.

Pacjentom żyjącym w stałym napięciu potrzebne jest rozluźnienie, aby mogli poczuć różnicę między tym, co jest normą, a co przeciążeniem.

Niezależnie od przyczyn nadmiernego napięcia proponowane przez nas techniki i ćwiczenia skutecznie je redukują. W ramach naszej praktyki pacjenci otrzymują ćwiczenia równoważące napięcie także w układzie wegetatywnym, co odruchowo zmniejsza również napięcie w mięśniach żujących. Spojrzenie globalne na pacjenta pozwala leczyć skuteczniej.

Opracowanie to powstało z myślą o stomatologach, którzy chcąc wysłać pacjenta do fizjoterapeuty, wprowadzają możliwie szybko leczenie kompleksowe. Jeśli pacjent otrzymuje ćwiczenia od lekarza i przychodzi na wizytę do fizjoterapeuty, wtedy można skorygować lub rozszerzyć zakres ćwiczeń, natomiast terapia związana ze stawem skroniowo‑żuchwowym jest prowadzona od pierwszej wizyty.

Kolejnym etapem jest rozluźnianie struktur okołostawowych stawu skroniowo‑żuchwowego wewnątrzustnie, czemu poświęcimy następny artykuł.