Leczenie perforacji dna komory zęba leczonego endodontycznie

Do mojego gabinetu zgłosiła się pacjentka z dolegliwościami związanymi z zębem leczonym endodontycznie. Po usunięciu materiału czasowego w dnie komory stwierdziłam bardzo dużą perforację, a zdjęcie rentgenowskie ujawniło, że kanały korzeniowe nie były wypełnione. Przy wierzchołkach obu korzeni były widoczne znacznych rozmiarów ziarniniaki. W związku z tym przeprowadziłam leczenie kanałowe – opracowałam kanały i wypełniłam ich światło, a perforację zamknęłam amalgamatem. Ząb wypełniłam ostatecznie materiałem złożonym. Po niecałym roku pacjentka zgłosiła się na badanie kontrolne. Wykonane wówczas zdjęcie rentgenowskie wykazało wygojenie się zmian zapalnych w tkankach okołowierzchołkowych przy obu korzeniach. Niestety w miejscu bifurkacji było widoczne znaczne rozrzedzenie struktury kostnej. Pacjentka podała, że okresowo z kieszonki wydobywa się wysięk ropny. Ze względu na znaczne zniszczenie korony chciałaby ząb odbudować protetycznie. Jakie powinno być moje postępowanie?

Amalgamat był przez wiele lat materiałem powszechnie stosowanym do zamykania perforacji. Obecnie materiałem zalecanym do tego celu jest MTA (Mineral Trioxide Aggregate). Dzięki długo utrzymującemu się zasadowemu pH materiał ten zapewnia dobre warunki do regeneracji tkanki kostnej oraz inicjuje procesy cementogenezy, a nawet odnowy włókien ozębnej. W opisanym przypadku należało zatem od razu zamknąć perforację tym preparatem, choć jeszcze i teraz można się pokusić o jej wypełnienie, po uprzednim usunięciu amalgamatu. W piśmiennictwie opisywano bowiem przypadki gojenia się zmian zapalnych w bifurkacji po szczelnym wypełnieniu przedziurawionego dna komory preparatem MTA. Jeśli perforacja ma znaczne rozmiary, to efekt leczenia jest niestety niepewny. W związku z tym, w zależności od warunków, lepszymi rozwiązaniami byłyby zabieg premolaryzacji i wykonanie na oszlifowane filary dwóch samodzielnych koron lub hemisekcja z odbudową protetyczną, albo też usunięcie zęba.

prof. nadzw. dr hab. n. med. Mariusz Lipski
Zakład Stomatologii Zachowawczej Przedklinicznej i Endodoncji Przedklinicznej PAM w Szczecinie